Dieta dziecka bardzo różni się między poszczególnymi etapami jego rozwoju. Jednak nawyki zdrowotne dotyczące żywienia i aktywności fizycznej powinniśmy budować od początku życia dziecka. Dieta dzieci w wieku szkolnym powinna być przede wszystkim urozmaicona, ponieważ nie ma jednej grupy produktów, która dostarcza wszystkich składników odżywczych i witamin. Pojawia się jednak coraz więcej wątpliwości związanych z żywieniem dzieci.
Czy dziecko powinno samo decydować co i ile chce jeść?
I tak i nie. Od początku życia dziecka rodzic powinien budować zdrowe nawyki żywieniowe. Czasem proszenie dziecka, żeby zjadło warzywa to bardzo ciężkie zadanie. Jednak jeśli od samego początku będzie je dostawało a rodzice również będą świecić przykładem to na pewno bez problemu będzie jadło zdrowe produkty. Wymaga to dużej pracy ze strony rodziców, żeby podawać zróżnicowane posiłki, wspólnie chodzić na zakupy, gotować, rozmawiać o zdrowiu i wspólnie spożywać zdrowe dania. oczywiście dziecka nie należy na siłę zmuszać do jedzenia. To najczęstszy błąd jaki popełniają rodzice. Jeżeli dziecko nie chce jeść zdrowych produktów to również nie należy ulegać i dawać mu do jedzenia to co dzieci jedzą najchętniej, czyli coś co jest słodkie, smażone i wysoko przetworzone. Dlatego również bardzo ważne jest, aby dawać dziecku wybór np. różnych sałatek do obiadu, różnych warzyw do kanapek i trwać w budowaniu tych nawyków. Oczywiście małe ilości słodyczy nie zaszkodzą, ale nie traktujmy ich jako codzienna przekąska i zachcianka naszego dziecka. Jeżeli będziemy z dzieckiem partnerami w budowaniu zdrowego stylu życia w przyszłości same będą dokonywać dobrych wyborów żywieniowych.
I tak i nie. Od początku życia dziecka rodzic powinien budować zdrowe nawyki żywieniowe. Czasem proszenie dziecka, żeby zjadło warzywa to bardzo ciężkie zadanie. Jednak jeśli od samego początku będzie je dostawało a rodzice również będą świecić przykładem to na pewno bez problemu będzie jadło zdrowe produkty. Wymaga to dużej pracy ze strony rodziców, żeby podawać zróżnicowane posiłki, wspólnie chodzić na zakupy, gotować, rozmawiać o zdrowiu i wspólnie spożywać zdrowe dania. oczywiście dziecka nie należy na siłę zmuszać do jedzenia. To najczęstszy błąd jaki popełniają rodzice. Jeżeli dziecko nie chce jeść zdrowych produktów to również nie należy ulegać i dawać mu do jedzenia to co dzieci jedzą najchętniej, czyli coś co jest słodkie, smażone i wysoko przetworzone. Dlatego również bardzo ważne jest, aby dawać dziecku wybór np. różnych sałatek do obiadu, różnych warzyw do kanapek i trwać w budowaniu tych nawyków. Oczywiście małe ilości słodyczy nie zaszkodzą, ale nie traktujmy ich jako codzienna przekąska i zachcianka naszego dziecka. Jeżeli będziemy z dzieckiem partnerami w budowaniu zdrowego stylu życia w przyszłości same będą dokonywać dobrych wyborów żywieniowych.
Czy dzieci powinny unikać pełnoziarnistych produktów zbożowych?
Istnieje takie przeświadczenie, że dzieci powinny jeść białe pieczywo, biały makaron i ryż. Powodem tego jest przeświadczenie, że nadmiar błonnika w diecie zaburza wchłanianie niektórych witamin i składników mineralnych. Oczywiście to prawda, ale badania pokazują, że większość dzieci nie spożywa nawet minimalnej zalecanej ilości błonnika pokarmowego. Wiąże się to ze zwiększoną tendencją do zaparć i dużego wahania stężenia glukozy we krwi. Białe bułki i kolorowe płatki nie dostarczają dziecku witamin i składników mineralnych. Dzieciom bez żadnego problemu można podawać pieczywo orkiszowe, graham, mieszane oraz razowe. Dzieci, które jedzą codziennie płatki śniadaniowe zamiast naturalnych płatków spożywają rocznie 10 kg cukru - tylko z tych produktów.
Istnieje takie przeświadczenie, że dzieci powinny jeść białe pieczywo, biały makaron i ryż. Powodem tego jest przeświadczenie, że nadmiar błonnika w diecie zaburza wchłanianie niektórych witamin i składników mineralnych. Oczywiście to prawda, ale badania pokazują, że większość dzieci nie spożywa nawet minimalnej zalecanej ilości błonnika pokarmowego. Wiąże się to ze zwiększoną tendencją do zaparć i dużego wahania stężenia glukozy we krwi. Białe bułki i kolorowe płatki nie dostarczają dziecku witamin i składników mineralnych. Dzieciom bez żadnego problemu można podawać pieczywo orkiszowe, graham, mieszane oraz razowe. Dzieci, które jedzą codziennie płatki śniadaniowe zamiast naturalnych płatków spożywają rocznie 10 kg cukru - tylko z tych produktów.
Dzieciom trzeba obierać wszystkie warzywa i owoce?
Jeżeli dziecko ma wrażliwy żołądek - to tak oczywiście wszystkie warzywa i owoce należy obierać. Jednak jeżeli dziecko jest zdrowe to bez problemu może jeść jabłko, gruszkę czy pomidora i ogórka ze skórką. Należy jednak zadbać o prawidłową higienę i pozbycie się szkodliwych dodatków. W tym celu na 1 litr wody potrzebne będzie pół szklanki octu – najlepszy będzie jabłkowy lub zwykły. Mogą być również 3 łyżki kwasku cytrynowego. Płuczemy w kwaśnej mieszance warzywa i owoce przez 3 minuty. Do drugiej miski na 1 litr wody dodajemy czubatą łyżkę sody oczyszczonej i również płuczemy owoce przez 3 minuty. Ostatnim etapem jest wypłukanie owoców i warzyw pod bieżącą wodą.
Jeżeli dziecko ma wrażliwy żołądek - to tak oczywiście wszystkie warzywa i owoce należy obierać. Jednak jeżeli dziecko jest zdrowe to bez problemu może jeść jabłko, gruszkę czy pomidora i ogórka ze skórką. Należy jednak zadbać o prawidłową higienę i pozbycie się szkodliwych dodatków. W tym celu na 1 litr wody potrzebne będzie pół szklanki octu – najlepszy będzie jabłkowy lub zwykły. Mogą być również 3 łyżki kwasku cytrynowego. Płuczemy w kwaśnej mieszance warzywa i owoce przez 3 minuty. Do drugiej miski na 1 litr wody dodajemy czubatą łyżkę sody oczyszczonej i również płuczemy owoce przez 3 minuty. Ostatnim etapem jest wypłukanie owoców i warzyw pod bieżącą wodą.
Soki zawierają cukier i powodują otyłość u dzieci?
Warzywa i owoce powinny być spożywane jak najczęściej i w jak największej ilości – kilka razy w ciągu dnia. Powinny stanowić co najmniej połowę, tego co jemy. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca spożycie co najmniej 5 porcji owoców i warzyw (400 g) dziennie na osobę. Najnowsze badania naukowe sugerują, że należy je jadać częściej - nawet 7-10 razy dziennie. Dlatego też należy spożywać minimum 4-5 porcji warzyw oraz porcję owoców. Szklanka soku owocowego lub warzywnego uważana jest za jedna porcję tej grupy produktów (IŻŻ). Skład chemiczny soków jest zbliżony do składu świeżych warzyw i owoców, z wyjątkiem błonnika pokarmowego w sokach klarownych. Do soków owocowych nie wolno dodawać cukrów prostych, dwucukrów ani żadnych środków spożywczych, które stosuje się z uwagi na ich właściwości słodzące, w tym substancje słodzące wymienione w rozporządzeniu (WE) 1333/2008. Spożywanie 100 % soków owocowych jako element zdrowej diety nie prowadzi do otyłości u dzieci.
Warzywa i owoce powinny być spożywane jak najczęściej i w jak największej ilości – kilka razy w ciągu dnia. Powinny stanowić co najmniej połowę, tego co jemy. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca spożycie co najmniej 5 porcji owoców i warzyw (400 g) dziennie na osobę. Najnowsze badania naukowe sugerują, że należy je jadać częściej - nawet 7-10 razy dziennie. Dlatego też należy spożywać minimum 4-5 porcji warzyw oraz porcję owoców. Szklanka soku owocowego lub warzywnego uważana jest za jedna porcję tej grupy produktów (IŻŻ). Skład chemiczny soków jest zbliżony do składu świeżych warzyw i owoców, z wyjątkiem błonnika pokarmowego w sokach klarownych. Do soków owocowych nie wolno dodawać cukrów prostych, dwucukrów ani żadnych środków spożywczych, które stosuje się z uwagi na ich właściwości słodzące, w tym substancje słodzące wymienione w rozporządzeniu (WE) 1333/2008. Spożywanie 100 % soków owocowych jako element zdrowej diety nie prowadzi do otyłości u dzieci.
Czy dziecko powinno jeść pełnotłusty nabiał?
Tylko dzieciom do drugiego roku życia zaleca się pełnotłuste produkty, ponieważ kwasy tłuszczowe nasycone niezbędne są do budowy i rozwoju układu nerwowego. Pełnotłuste mleko i jego przetwory są wysokoenergetyczne, zawierają dużo cholesterolu, dlatego od drugiego roku życia należy podawać chudy nabiał, ale nie odtłuszczony.
Tylko dzieciom do drugiego roku życia zaleca się pełnotłuste produkty, ponieważ kwasy tłuszczowe nasycone niezbędne są do budowy i rozwoju układu nerwowego. Pełnotłuste mleko i jego przetwory są wysokoenergetyczne, zawierają dużo cholesterolu, dlatego od drugiego roku życia należy podawać chudy nabiał, ale nie odtłuszczony.
Czy mięso jest niezbędne w diecie dziecka?
Amerykańskie Stowarzyszenie Dietetyczne wyraża stanowisko, że odpowiednio zaplanowane diety wegetariańskie, w tym diety ściśle wegetariańskie, czyli wegańskie, są zdrowe, spełniają zapotrzebowanie żywieniowe i mogą zapewniać korzyści zdrowotne przy zapobieganiu i leczeniu niektórych chorób. Dobrze zaplanowane diety wegetariańskie są odpowiednie dla osób na wszystkich etapach życia, włącznie z okresem ciąży i laktacji, niemowlęctwa, dzieciństwa, dojrzewania oraz dla sportowców. Mięso w diecie dziecka powinno być wymieniane na ryby, jaja oraz rośliny strączkowe.
Amerykańskie Stowarzyszenie Dietetyczne wyraża stanowisko, że odpowiednio zaplanowane diety wegetariańskie, w tym diety ściśle wegetariańskie, czyli wegańskie, są zdrowe, spełniają zapotrzebowanie żywieniowe i mogą zapewniać korzyści zdrowotne przy zapobieganiu i leczeniu niektórych chorób. Dobrze zaplanowane diety wegetariańskie są odpowiednie dla osób na wszystkich etapach życia, włącznie z okresem ciąży i laktacji, niemowlęctwa, dzieciństwa, dojrzewania oraz dla sportowców. Mięso w diecie dziecka powinno być wymieniane na ryby, jaja oraz rośliny strączkowe.
Dzieci nie powinny jeść produktów sojowych?
Produkty sojowe, zwłaszcza te fermentowane są bardzo dobrym źródłem białka, żelaza, kwasów omega 3 i witamin z grupy B. Pomimo wielu proponowanych korzyści, obecność izoflawonów doprowadziła do obaw, że soja może wywierać niekorzystne działanie u niektórych osób. Obawy te są jednak oparte głównie na badaniach na zwierzętach, podczas gdy badania na ludziach wspierają bezpieczeństwo i korzyści związane z produktami sojowymi. Systematyczny przegląd i metaanaliza obejmująca 15 grup kontrolowanych placebo z wyjściowymi i końcowymi pomiarami oraz dodatkowe 32 raporty obejmujące 36 grup terapeutycznych nie wykazały żadnego wpływu spożycia białka sojowego lub izoflawonów na testosteron, globulinę wiążącą hormon płciowy, testosteron lub wolny indeks androgenów. Większe spożycie soi wiąże się z około jedną trzecią zmniejszenia ryzyka raka piersi. Jednak znaczące dane sugerują, że aby soja mogła zmniejszyć ryzyko, konsumpcja musi wystąpić w dzieciństwie i / lub w okresie dojrzewania.
Produkty sojowe, zwłaszcza te fermentowane są bardzo dobrym źródłem białka, żelaza, kwasów omega 3 i witamin z grupy B. Pomimo wielu proponowanych korzyści, obecność izoflawonów doprowadziła do obaw, że soja może wywierać niekorzystne działanie u niektórych osób. Obawy te są jednak oparte głównie na badaniach na zwierzętach, podczas gdy badania na ludziach wspierają bezpieczeństwo i korzyści związane z produktami sojowymi. Systematyczny przegląd i metaanaliza obejmująca 15 grup kontrolowanych placebo z wyjściowymi i końcowymi pomiarami oraz dodatkowe 32 raporty obejmujące 36 grup terapeutycznych nie wykazały żadnego wpływu spożycia białka sojowego lub izoflawonów na testosteron, globulinę wiążącą hormon płciowy, testosteron lub wolny indeks androgenów. Większe spożycie soi wiąże się z około jedną trzecią zmniejszenia ryzyka raka piersi. Jednak znaczące dane sugerują, że aby soja mogła zmniejszyć ryzyko, konsumpcja musi wystąpić w dzieciństwie i / lub w okresie dojrzewania.
Podawać dziecku masło czy margarynę?
Dziecko powinno otrzymywać masło jedynie do drugiego roku życia. Następnie zamieniamy je na tłuszcze roślinne w tym może być również margaryna roślinna. Odróżnić jednak należy margaryny miękkie- właściwe od margaryn twardych- niezdrowe, zawierające duże ilości kwasów tłuszczowych trans. Więc jeżeli przygotowujemy domowe ciasto to już lepiej dodać masło niż twarde margaryny.
Dziecko powinno otrzymywać masło jedynie do drugiego roku życia. Następnie zamieniamy je na tłuszcze roślinne w tym może być również margaryna roślinna. Odróżnić jednak należy margaryny miękkie- właściwe od margaryn twardych- niezdrowe, zawierające duże ilości kwasów tłuszczowych trans. Więc jeżeli przygotowujemy domowe ciasto to już lepiej dodać masło niż twarde margaryny.
Dzieciom trzeba dosalać posiłki?
Z badań Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie wynika, że spożycie soli jest już nadmierne aż u 90 proc. maluchów do 3. roku życia. Powodem wcale nie jest większa chęć sięgania po słone produkty, takie jak chipsy. Winni są przede wszystkim dorośli, którym wydaje się, że potrawy podawane dzieciom muszą być odpowiednio słone. Normy spożycia soli dla dzieci i młodzieży są niższe niż dla dorosłych i mieszczą się w przedziale od 1,9 g do najwyżej 3,75 g na osobę dziennie w zależności od wieku i zapotrzebowania energetycznego.
Z badań Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie wynika, że spożycie soli jest już nadmierne aż u 90 proc. maluchów do 3. roku życia. Powodem wcale nie jest większa chęć sięgania po słone produkty, takie jak chipsy. Winni są przede wszystkim dorośli, którym wydaje się, że potrawy podawane dzieciom muszą być odpowiednio słone. Normy spożycia soli dla dzieci i młodzieży są niższe niż dla dorosłych i mieszczą się w przedziale od 1,9 g do najwyżej 3,75 g na osobę dziennie w zależności od wieku i zapotrzebowania energetycznego.
Żywienie dziecka to trudne wyzwanie, na które należy poświęcić sporo czasu. Jednak wysiłek ten zaowocuje zdrowiem dziecka, prawidłowym rozwojem i dobrym samopoczuciem.
Opracowanie: Hanna Stolińska-Fiedorowicz
Dietetyk kliniczny, opiekun merytorycznego projektu Zielona Kraina.
Dietetyk kliniczny, opiekun merytorycznego projektu Zielona Kraina.
